رازقان (لوح ساده )

قاجار
 
درزمان ناصرالدین شاه ،حاکم هرات شخصی بـه نام ظهیرالدوله بوده کـه سواران اوبرای قتل وغارت بـه بیرجند مـی آیند ظهیرالدوله محبوس وشاهزاده محمد یوسف بـه جای اوبه حکومت هرات مـی رسد .صاحب تاریخ روضه الصفای ناصری مـی نویسد :«…از غلط کارهای ظهیرالدوله اینکه سابقاًچهارصدسوار بـه غارت وتاراج بیرجند فرستاده بودند سواران بـه یکی از قلاع بیرجند رسیده هست قتل راسربگشادند وهفت نفراز سادات آنجا را سر بد وبرخی رااسیرگرفتند واموال آنان رابه غارت بردند وعزیمت قلعه دیگرد مـیرعلم خان عرب از این حادثه عجیب اطلاع حاصل کرده بـه محض خبردویست سواره ویکصد وپنجاه تفگ چی پیـاده کـه حاضرداشت ،حرکت داده پیـادگان راباسواران ردیف نموده روی بـه سوی سواران هراتی وافغان آورده درایشان رسید ومحاربه آغاز کرد شصت از آنـهاراکشته ،هفتاد نفربه دست آورد اموا ل واسراراباز بعد گرفته ،معدودی از بقیـه السیف مجروح ومخزول بدررفتند وبه هرات درآمدند وقبل از ایشان شاهزاده محمف وارد شـهر شده ظهیرالدوله محبوس نمودند واورابرمسند حکمرانی هرات جلوس دادند .»[۱۰۲]
 
درهمـین دوره ترکمن ها،مناطق مختلف خراسان وقهستان را آماج حمله های خویش           مـی نمودند . فعالیت های پژوهش سرای دانش آموزی ابن هیثم خواف بلوچها نیز گاهی این مناطق رامورد حمله وغارت قرارمـی دادند تااینکه امـیرقاین ،امنیت کاملی دراین مناطق برقرارنمود .یکی از غربیـان مـی نویسد :«مردم از دست            ترکمن هاراحتند واز وقتی کـه حکومت قدرتمند امـیرقاین استقراریـافته بلوچها نیز             درون امانند »[۱۰۳]
 
از قاجار که تا پهلوی
 
در دوره قاجار حکومت قاینات با خاندان علم بود .امـیر اسدالله خان قاینی بـه دلیل ارتباط نزدیک با ناصرالدین شاه یبانی بسیـار مناسبی برخوردار بوده است.درسالهای گرفتاری ناصرالدین شاه درلغوامتیـاز تنباکو و تظاهرات روحانیت تهران وتبریزهنگامـی کـه علم خان از مشـهد عازم بیرجند بود بـه علت بیماری قلبی درگذشت .اعتمادالسلطنـه مـی نویسد :«بعد ازفوت امـیرقاین صدراعظم اتابک مبلغی گزاف پول گرفت وکمـی از آنرابه حضور مبارک داد وحکومت قاین وسیستان رادوقسمت کرد وبین دواولادامـیرقاین تقسیم نمود .»امـیردرسال ۱۲۸۴با امـیرنـه (نـهبندان )یعنی نوابه کـه شاعره ای بااحساس بود ازدواج کرد ومعصوم خزیمـه برادرعلم خزیمـه بود بعد از مرگ برادر حاکم قهستان شد ولی نتوانست دربرابر احمد خان ابدالی مقاومت کندلذابه تهران مراجعت کرد اومدرسه علمـیه معصومـیه رابنیـاد نـهاد کـه هنوز بـه همـین نام باقی هست .علم خزیمـه ،پس از مرگ پدر بـه جای اونشست وچون حکومت اومصادف بااختلاف وجنگهای آغامحمدخان ولطفعلی خان زند بود ،این حاکم از شاهزاده زند پشتیبانی کرد ولشکرهایی به منظور مقابله باآ؛امحمد خان دراختیـار اوگذاشت .همچنین قلعه محکمـی درغرب بیرجند درحدود ۱۲۰۵بنانـهاد کـه هنوز پابرجاست بعد از علم خان فرزندش علم دوم حکومت قهستان رادردست گرفت .پس از اوحکومت بـه اسدالله خان حسام الدوله رسید اوبرشـهرهای بیرجند وقاین وتون وطبسین حکومت داشت .این فرد باترکمانانی کـه درآن زمانبه قاینات حمله کرده بودند بـه مقابله برخاست وآنـهاراتارومارکرد واز طرف شاه قاجار خلعت دریـافت نمود .پس از اوحشمت الملک وامـیرعلم حسام الدوله وامـیراسماعیل خان ملقب بـه شوکت الملک نسل بـه نسل برقاینات وسیستان حکومت داشتند اخرین امـیراین خاندان امـیراسدالله علم بودکه از همـه امرای این خاندان مقامـی فراتر یـافت وبه مرتبه نخست وزیری رسید .اودر سال ۱۳۲۹به وزارت کشاورزی .سپس بـه وزارت کشور رسید درزمان حکومت دکتر مصدق شغل دولتی نداشت وریـاست اداره املاک پهلوی را برعهده داشت .باعزل دکتر علی امـینی علم بـه نخست وزیری رسید اودر ۲۵فروردین ۱۳۵۷خورشیدی درگذشت.[۱۰۴]
 
جمـهوری اسلامـی ایران
 
 استان خراسان جنوبی درون حال حاضر، فعالیت های پژوهش سرای دانش آموزی ابن هیثم خواف دارای ۸ شـهرستان ، ۲۵ شـهر ، ۲۰ بخش ،۴۹ دهستان و ۲۸۶۹ آبادی کـه از این تعداد ۱۸۱۰ آبادی دارای سکنـه مـی باشدو دومـین استان از لحاظ تعداد روستا درون کشور مـی باشد
 
هر چند کـه در دوران صفویـه و قاجاریـه، برخی روحانیـان شیعه نزد حاکمان صفوی و قاجاری عزت و رفعتی داشتند اما روحانیت شیعه که تا پیش از تاسیس نظام جمـهوری اسلامـی، درون هیچ دوره ای از تاریخ ایران، بالاترین مرجع قدرت سیـاسی را به منظور مدت زمانی طولانی درون اختیـار نداشت و در واقع درون حوزه سیـاست قادر بـه ” نظام سازی ” نشد.
 
اکنون روحانیت درون ایران همـه چیز را درون اختیـار دارد. فعالیت های پژوهش سرای دانش آموزی ابن هیثم خواف درون ایران امروز ارتش، سپاه، دانشگاه، صدر و ذیل حکومت و تمامـی ابزار قدرت اینک درون دست روحانیت است.
 
این  نـهاد درون برخورد با نظام جمـهوری اسلامـی، نـه از سر هوا و هوس و دنیـا خواهی بـه مماشات و مصانعه مـی پردازد و نـه بـه معاندت و مخالفت. مرجعیت تشیع، وظیفه حفاظت از دین خداوند و اطاعت از مولای خود را درون تعاملی مشفقانـه و منصحانـه با نظام جمـهوری اسلامـی و رهبری آن مـی بیند و با زمان شناسی عمـیق خود، موقعیت ممتاز نظام جمـهوری اسلامـی را درون جهان کنونی درون مـی یـابد . آشنایـان با تاریخ تشیع از ادواری کـه علما و فقها  به منظور حفظ کیـان شیعه و بلکه گاه به منظور تألیف و انتشار یک اثر شیعی ملزم بـه چه مجیز گویی هایی نسبت بـه حاکمان جبار و فاسد بودند بی اطلاع نیستند، اما امروز آنچه درون ایران حاکم هست نظامـی برآمده از خود این نـهاد با رهبری عضوی شایسته از همـین نـهاد هست و چه فرصت و نعمتی از این عظیم تر و قابل تقدیرتر و سزاوارتر بـه سپاسگزاری بـه درگاه الهی؟ مرجعیت شیعه بـه خوبی بر این موقعیت یگانـه و بی نظیر تاریخی به منظور تشیع وقوف دارد و برای اولین بار درون تاریخ خود، با حاکمـی روبروست کـه از جنس و سنخ خودشان است.
 
مروری برتشیع دربیرجند
 
همان طور کـه درصفحات پیشین کفته شد قهستان (بیرجند )درسال ۲۲هجری درزمان خلافت عمر فتح شد واسلام همزمان با خلافت عمر وارد این سامان شده هست وبنابر اسناد بـه جای مانده از گذشته اولینانی کـه در این دیـار مسلمان شده اندمردمان طبسین بودند وبعد ازقتل عثمان ودر آغاز خلافت حضرت علی «علیـه السلام» کـه از طرف ایشان زاده شان جعدة بن هبیرة المخزومـی بـه حکومت خراسان منصوب شد وبه خاطررفتار شایسته جعده مردم این خطه از دل وجان بـه علی «علیـه السلام» محبت مـی ورزیدند .
 
اعتقاد بـه امامت حضرت علی «علیـه السلام» وشـهادت مظلومانـه حسین بن علی «علیـه السلام» درکربلاوقیـامـهای زید بن علی وهمچنین قیـام یحیی بن زیددر توجه مردم خراسان بـه اهل بیت (علیـهم السلام )وعلویـان تاثیرفراوان گذاشت .در زمان عباسیـان حضور امام رضا « علیـه السلام»در خراسان ووجود علویـانی مثل الحامد علوی ،سید محمد نقیب ،عبدالله بن موسی الحسنی وزیـارت امام رضا« علیـه السلام»که توسط فرزندشان امام جواد( علیـه السلام ) از راه قهستان وطبس مسینا صورت گرفت نیز باعث آشنایی وگسترش تشیع دراین خطه شده هست .درزمان سلسله طاهریـان ،طاهربن حسین درسال ۲۰۵هجری از طرف مأمون به  عنوان حاکم خراسان تعیین شد .واقعیت این هست که هیچ شاهدی درنامـه مشـهور طاهربن حسین پوشنگی بـه پسرش عبدالله کـه درتاریخ آمده هست مبنی براینکه تشیع وی رااثبات کند وجود ندارد .
 
درزمان سامانیـان بااستیلای سلطان محمود غزنوی کـه باتشیع رابطه ای خصمانـه داشت ولی درعین حال باسادات شیعه باتحمل رفتار مـی کرد واز سوی دیگر ،«تقیـه »به عنوان بهترین محافظ وسپر شیعیـان بـه کمک شان آمده بود خراسان از دیرباز از پایگاه هاى عمده تشیع درون منطقه بـه شمار مى رفت بـه ویژه آنکه حضور امام رضا(علیـه السلام) و سادات درون گسترش فرهنگ تشیع و معارف اسلامى درون منطقه کمک شایـانى کرد. حضور علویـان پشتوانـه اساسى و مـهمى درون جبهه سیـاسى و فرهنگى بود و سبب تقویت مبانى اعتقادى تشیع گردید. درون طول تاریخ همـیشـه این خط فکرى و سیره عملى ائمـه(علیـهم السلام) ادامـه داشت. فرهنگ غنى تشیع همـیشـه درون ستیز با حاکمان جور و ستم بوده و خواهد بود. حاکمان ستمگر و دین گریز، این فرهنگ را همـیشـه خطرى براى ادامـه حاکمـیت خود بر مردم مى دانستند. درون قرن هشتم سربداران با حمایت و نیروى معنوى عالمان دینى کـه وانـه مردمى برخودار بودند توانستند بر دست نشاندگان ایلخانى پیروز شوند و دولت سربداران را با حمایت آنان تأسیس کنند. ایجاد حکومت شیعى درون خراسان، شکستن اُبهّت مغولان و پیروزى بر آنان، از بین بردن جو رعب و وحشت، ایجاد فضاى باز سیـاسى جامعه، برقرارى عدالت اجتماعى، گسترش فرهنگ تشیع، دخالت عالمانِ دین درون اداره جامعه و تأثیر دولت سربداران بر هاى منطقه را مى توان مـهم ترین منشأ تحولات سیـاسى و اجتماعى و فرهنگى درون آن عصر دانست.
 
 مـهمترین واقعه دردوران سلجوقیـان کـه تازمان صفویـان ادامـه داشت واز نظر رواج وگسترش تشیع دراین دوران اهمـیت زیـادی دارد ظهور اسماعیلیـان درقهستان هست .دردوران صفویـه رسمـی شدن مذهب تشیع درکشور توسط شاه اسماعیل باعث رواج وگسترش تشیع بـه خصوص شیعیـه امامـیه دراین دوران شده هست .
 
منطقه قهستان کـه همان خراسان جنوبی امروزه بوده و سه قلعه نیز درون همـین منطقه واقع شده بوده هست چون پناهگاه شیعیـان بـه شمار مـی رفت بعد از تشکیل حکومت صفوی و رسمـی شدن مذهب شیعه اهمـیت بیشتری پیدا کرد.
 
نتیجه  
 
 آنچه از بررسی شواهد و قراین مختلف طی این پژوهش،از روند گسترش تشیع درون خراسان جنوبی  حاصل شد، موجب رفع برخی از نقاط ابهام و رد شبهات مطروحه توسط محققان معاصر گردید. رسمـیت تشیع اثنی عشری، رخدادی پایدار و تأثیرگذار درون سرنوشت ایران بود کـه تحول و دگرگونی بنیـادینی درون اندیشـه و عقاید مذهبی مردم ایران بـه وجود آورد. رسمـیت تشیع را نمـی توان کاری یک شبِ کـه به دست شخص یـا اشخاصی انجام شده، دانست، بلکه با توجه بـه اطلاعات موجود، عوامل و زمـینـه های مناسب و بسترهای آماده ای از قرن ها پیش، مـهیـا بوده هست که اسماعیل و «اهل اختصاص» از آن بـه نحو احسن استفاده نمودند؛ لذا رسمـیت تشیع نتیجه فرایندی طولانی و کارکرد عوامل مختلف طی اعصار گذشته بود کـه در سال ۹۰۷ ق درون ایران مجال ظهور و گسترش عمومـی یـافت.
 
و حمله افاغنـه و سقوط حکومت صفویـان و تلاش های نادرشاه افشار درون حذف تشیع و شکست این تلاش ها، نشان دهنده مقبولیت و پذیرش عمـیق و ریشـه دار آن است.
 
همچنین عدم مخالفت جدی از سوی عامـه، بهترین دلیل بر پذیرش آزادانـه و ارادی تشیع از سوی ایرانیـان هست که درون گسترش آن عوامل مختلفی مانند سقوط خلافت عباسی، تبلیغ دامنـه دار علما و مبلغین شیعه و استفاده از فرصت ها و رشد علاقه بـه اهل بیت (علیـهم السلام )نقش عمده ای داشته اند.
 
 
منابع و مأخذ:
 
۱- تشیع درون خراسان – عهد تیموریـان / عبدالمجید ناصری داودی. – مشـهد: فعالیت های پژوهش سرای دانش آموزی ابن هیثم خواف آستان قدس رضوی، بنیـاد پژوهشـهای اسلامـی، ۱۳۷۸٫
 
۲- تاریخ تشیع درون ایران از آغاز که تا طلوع دولت صفوی / رسول جعفریـان.- تهران: علم، ۱۳۸۶٫
 
۳- بهارستان: درون تاریخ و تراجم و رجال قاینات و قهستان / تألیف محمدحسین آیتی.                  – ویرایش ۲٫ – مشـهد: دانشگاه فردوسی مشـهد، ۱۳۷۱٫
 
۴- درون جستجوی هویت شـهری بیرجند / مؤلف مـهدی وفایی فرد؛ بـه اهتمام سازمان ملی زمـین و مسکن، مجری طرح مـهدی آیتی. – تهران: وزارت مسکن و شـهرسازی، ۱۳۸۴٫
 
۵- بیرجند نامـه: (بیرجند درون آغاز سده چهاردهم خورشیدی) / از جمال رضائی؛ بـه اهتمام و هزینـه محمود رفیعی. – تهران: هیرمند، ۱۳۸۱٫
 
۶- تاریخ سیستان: تألیف درون حدود ۴۴۵-۷۲۵/ بـه تصحیح محمد تقی بهار (ملک الشعراء) . –تهران: مـیعن، ۱۳۸۱٫
 
۷- علل گرایش ایرانیـان بـه تشیع، زهره مفتخری، نشر یـار آشنا
 
۸- اینترنت، سایت ویکی پریـا، قهستان
 
۹- اینترنت، سایت خبرگزاری آران، نقش علمای شیعه درون صفویـه
 
 
 
 
 
 
 
۱- سوره صافات (۳۷):آیـه ۳۸
 
۲- داوود الهامـی ،سیری درتاریخ تشیع ،نشرمکتب اسلام ،ص۷
 
۱- زهره مفتخری ،علل گرایش ایرانیـان بـه تشیع نشر یـار آشنا
 
۲- محمدحسین زین عاملی ،شیعه درتاریخ ،ترجمـه محمد رضاعطایی ،نشربنیـاد پژوهشـهای اسلامـی ،ص۳۳
 
۳- همان ،ص ۳۳،به نقل از ؛تاریخ الجمـیعات السریـه ،ص۲۶
 
۴- همان ،ص۳۳
 
۱- دکتر محمد جواد مشکور،تاریخ شیعه وفرقه های اسلام تاقرن ۴،نشراشراقی ،ص۴۰
 
۲- داوود الهامـی  ،سیری درتاریخ تشیع ،ص۱۰
 
۳- دکتر عبدالله فیـاض، تاریخ شیعه امامـیه ،ترجمـه حمـید خوش نویس ،نشررامـین ،صص۲۵-۲۶
 
۱- علی شیر خانی؛تشیع و روند گسترش آن درون ایران؛نشر دفتر معارف؛ص ۲۱
 
۲-  دکتر عبدالله فیـاض،تاریخ شیعه امامـیه،ترجمـه حمـید خوشنویس،نشر رامـین،ص۱۴۹
 
۳- دکتر عبدالله فیـاض،تاریخ شیعه امامـیه،پیشین،صص۱۵۶-۱۵۴٫}
 
۴- علی شیر خانی،تشیع و روند گسترش آن درون ایران،نشر دفتر معارف،ص ۲۹٫
 
۵- دکتر عبدالله فیـاض ،تاریخ شیعه امامـیه ،پیشین،ص۱۸۸
 
۱- رسول جعفریـان،دنبالۀجستجو درون تاریخ تشیع درون ایران،پیشین صفحه ۳۲
 
۱- تاریخ افغانستان بعدازاسلام ،ص ۱۴۳و۱۴۵
 
۲-  همان منبع ،ص ۱۴۵
 
۳-  مسالک وممالک ،به اهتمام ایرج افشار ،صفحه ۲۰۲؛ابن حوقل ،صورةالارض ،صفحه ۳۵۸؛اشکال العالم،ص ۱۶۷؛تشیع درخراسان عهد تیموریـان /عبدالمجید ناصری داودی ._مشـهد آستان قدس رضوی ،بنیـاد پژوهشـهای اسلامـی ،۱۳۷۸،ص ۲۸٫
 
۴- مسالک وممالک؛ص۲۰۳به نقل از تشیع درون خراسان _عهد تیموریـان ص ۲۹
 
۱-  ابن واضح یعقوبی ،تاریخ یعقوبی ،جلد ۲،ص ۸۲؛تاریخ تشیع درایران ص ۴۹-۵۴؛مجله تاریخ اسلام ،ص ۱۱۹؛تاریخ تشیع درافغانستان (ازآغاز تاقرن ۷/عبدالمجید ناصری داودی ،ص ۸۷)
 
۲- طبقات ناصری صفحه ۳۱۹،۳۲۰؛به نقل از تاریخ تشیع درافغانستان از آغاز تاقرن ۷
 
۱-  تاریخ الامم والملوک ،جلد ۳،صفحه ۲۵۶؛الکامل فی التاریخ ،جلد۳،ص۲۲؛تاریخ تشیع درافغانستان از آغاز تاقرن ۷/عبدالمجید ناصری داودی
 
۲- تاریخ سیستان ،ص۸۱،ابن اعثن ،الفتوح ص ۴۸۵؛به نقل از تاریخ تشیع درافغانستان
 
۳- تاریخ سیستان ،ویرایش جعفرمدرس صادقی ،ص۴۸؛به نقل از تاریخ تشیع درافغانستان از آغاز تاقرن ۷
 
۱- البلدان ،فتوح هاواحکامـها،ص ۴۴۰؛به نقل از تاریخ تشیع درافغانستان از آغاز تاقرن ۷
 
۲- تاریخ تشیع درافغانستان عبدالمجید ناصری داودی ،انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامـی صص۱۲۲-۱۲۳٫
 
۳- رجال النجاشی ،ص۱۳۲،۱۳۵،۱۴۴، ۳۶۲٫
 
۴- رجال الطوسی ،ص۳۶۷٫
 
۱- مروج الذهب ،جلد۳ص ۲۵۰٫به نقل از تشیع درخراسان عهد تیموریـان /عبدالمجید ناصری داودی ص۵۱٫
 
۲- مقاتل الطالبین ،ص۹۱٫
 
۳- تاریخ یعقوبی جلد ۲،ص۳۲۶٫
 
۴-  تاریخ یعقوبی،ج۲،ص۳۳۲؛به نقل از ؛تشیع درون خراسان عهد تیموریـان /عبدالمجید ناصری داوودی،ص۵۳٫
 
۱- انصاب الاشراف ،ج۲،ص۲۶۲؛به نقل از تشیع درون خراسان عهد تیموریـان ،۵۳٫ 
 
۲- الفتوح،ج۴،ص۳۳۲-۳۲۵٫
 
۳- تاریخ سیستان،ص۱۳۳٫
 
۴- الکامل ،ج۵،ص۳۷۲؛تشیع درخراسان عهد تیموریـان ،ص۵۶
 
۱- تاریخ افغانستان بعد از اسلام ،ص ۸۰۴؛تشیع درخراسان عهد تیموریـان ص ۵۸٫
 
۲-  تاریخ تشیع ایران ،ص۱۴۳-۱۴۲٫ 
 
۳-  زندگی سیـاسی هشتمـین امام ،ص۱۸؛تشیع درخراسان عهد تیموریـان /عبدالمجید ناصری داوودی ،ص۶۰
 
۴- تاریخ تشیع درایران تاطلوع دولت صفوی ،ص۱۷۰
 
۵- تاریخ بخارا،ص۷۹؛بخارادستاورد قرون وستا،ص۴۳،به نقل از :تاریخ تشیع درایران ،ص۱۴۶٫
 
۶- تاریخ بخارا،ص۸۶به نقل از ؛تاریخ تشیع درایران تاطلوع دولت صفوی ،ص    ۱۷۰٫
 
۱- تاریخ بخارا ،ص ۸۹به نقل از تاریخ تشیع درایران تاطلوع دولت صفوی ،ص۱۷۰٫
 
۲-  الهام مفتخری،علل گرایش ایرانیـان بـه تشیع،نشر آشنا ،ص
 
۳-  ماهنامـه کوثر،شماره۱،نشر آستان مقدس حضرت معصومـه «س»،ص۸
 
۱-  محمد جواد فضل الله ،تحلیلی از زندگانی امام رضا «ع»،ترجمـه :سیدمحمد صادق عارف، نشر:مؤسسۀچاپ آستان قدس رضوی،ص۱۳۲
 
۲-  رسول جعفریـان ،تاریخ تشیع درون ایران از آغاز که تا قرن ۷هجری،نشر مرکز چاپ ونشرسازمان تبلیغات اسلامـی،صص۱۵۸-۱۵۲
 
۳-  محمد بن یعقوب کلینی ،اصول کافی ،ترجمـه :صادق حسن زاده ،نشر:صلوات،ج۲،ص۴۷۹
 
۱-  وسفعلی یوسفی،سفرنامـه عشق،صص۶۱-۵۹
 
۲-  محمد جواد فضل الله ،تحلیلی از زندگانی امام رضا«ع»،پیشین،صص۱۳۳-۱۳۲
 
۳-  همان
 
۴-  رسول جعفریـان،تاریخ تشیع درون ایران از آغازتا قرن ۷هجری،پیشین،ص۱۵۴
 
۱-  ابن بابویـه قمـی «شیخ صدوق» ،عیون أخبار الرضا «ع»،نشر :مؤسسۀالأعلمـی للمطبوعات،ج۱،ص۱۴۵
 
۲-  رسول جعفریـان ،تاریخ تشیع درون ایران از آغاز که تا قرن ۷هجری ،پیشین ،صص۱۵۸-۱۵۲
 
۳-  یوسفعلی یوسفی،سفر نامـه عشق،پیشین ص۶۱ -۵۹«به نقل از:عیون أخبار الرضا«ع»،ج۲،صص۱۸۳-۱۸۰
 
۴-  رسول جعفریـان ،تاریخ تشیع درون ایران از آغاز که تا قرن ۷ هجری،پیشین،ص۱۵۸
 
۵-  روح الله حسینیـان،تاریخ سیـاسی تشیع که تا تشکیل حوزه علمـیۀ قم ،نشر :مرکز اسناد انقلاب اسلامـی،ص۸۸٫
 
۶-  روح الله حسینیـان ،تاریخ تشیع که تا تشکیل حوزۀ علمـی ۀقم،نشر مرکز اسناد انقلب اسلامـی،ص۹۰
 
۱-  الکامل،ج۶،ص۳۸۲؛نیز بنگرید بـه :زین الأخبار گردیزی ،ص۱؛عصر زرین فرهنگ ایران،ص۲۰۸
 
۱- تاریخ سیستان ،ص۲۰۹؛به نقل از تاریخ تشیع درون ایران که تا طلوع دولت صفوی/رسول جعفریـان،ص۲۸۲
 
۲-  تاریخ سیستان ،ص۲۷۶،به نقل از :رسول جعفریـان،تاریخ تشیع درون ایران که تا طلوع دولت صفوی،ص۲۸۳
 
۳- آثار البلاد ،ص۴۳۱-۴۳۰٫به نقل از ؛تشیع درون خراسان عهد تیموریـان/عبدالمجید ناصری داوودی،ص۷۹
 
۱-  تشیع درون خراسان عهد تیموریـان /عبدالمجید ناصری داوودی ،پیشین، ص۱۱۳
 
۲-  نـهضت سربداران ،ص ۱۰
 
۳-  تشیع درون خراسان عهد تیموریـان/عبدالمجید ناصری داوودی  صص۱۱۸-۱۳۱
 
۱-  بیرجند نامـه /جمال رضایی ؛به اهتمام هزینـه محمود رفیعی –تهران :هیرمند،۱۳۸۱ص۳۵
 
۲-  درون جستجوی هویت شـهری بیرجند/مؤلف مـهدی وفایی فرد؛به اهتمام  سازمان ملی زمـین و مسکن ،مجری طرح مـهدی آیتی.-تهران:وزارت مسکن و شـهرسازی،۱۳۸۴٫ص۶۵
 
۱-  ایران درزمان ساسانیـان ،ترجمـه رشید یـاسمـی ،ص۱۰۵و۴۹۳؛به نقل از تشیع درخراسان عهد تیموریـان /عبدالمجید ناصری داوودی ،پیشین ،ص۲۱
 
۱-  تاریخ سیستان :تالیف درحدود ۴۴۵-۷۲۵/به تصحیح محمئ تقی بهار .تهران :معین ،۱۳۸۱٫ص۸۶
 
۲-  تشیع درخراسان عهد تیموریـان /عبدالمجید ناصری داوودی ،ص۲۳
 
۳- درجستجوی هویت شـهری بیرجند /مؤلف مـهدی وفایی فرد ؛به اهتمام سازمان ملی زمـین ومسکن ،مجری طرح مـهدی آیتی .تهران :وزارت مسکن وشـهرسازی ،۱۳۸۱ص۶۶-۸۷
 
۴- خواند مـیر،۱۳۶۲،ص۱۸۳؛به نقل از :درجستجوی هویت شـهری بیرجند ،مؤلف مـهدی وفایی فرد،ص۶۷
 
۱-  آیتی ،محمد حسین ،۱۳۷۱،صص۳۷-۲۸؛به نقل از درجستجوی هویت شـهری بیرجند ،مـهدی وفایی فرد ،ص۶۹
 
۱-  گردیزی ،۱۳۶۳،ص۲۱۲
 
۲-  فضل ،۱۳۷۵صص۶۶-۶۵
 
۳-  ابن اثیر ،عزالدین علی ،تاریخ بزرگ اسلام ایران ،ص۲۹
 
۱-  آیتی ،محمدحسین،۱۳۷۱ ،صص۴۸-۴۷
 
۲-  گردیزی ،۱۳۶۳،صص۲۹۰-۲۸۳
 
۱-  فضل ۱۳۷۵،صص۶۹-۶۸
 
۲-  آیتی ،محمد حسین ،۱۳۷۱،ص۶۳
 
۱-  تاریخ سیستان ،۱۳۷۳،ص۱۲۱
 
۲-  خواند مـیر،۱۳۶۲،ص۳۶۲
 
۳-  گردیزی ۱۳۶۳،ص۳۶۱
 
۱-  بناکتی ،۱۳۴۸،ص۲۲۱
 
۲-  رشید الدین فضل الله ،۱۳۲۸،ص۱۰۵
 
۱-  ولادیمـیرونا،۱۳۷۱،ص۲۶۲
 
۲-  فضل،۱۳۷۵،ص۷۷
 
۳-  ابن اثیر،تاریخ کامل بزرگ ایران ،ص۲۹۲
 
۱-  جوینی،۱۳۷۶،ص۲۰۲
 
۲-  آیتی،محمد حسین ،۱۳۷۱،ص۷۷
 
۳-  آیتی ،محمد حسین،۱۳۷۱،صص۹۰،۸۹
 
۱-  خواند مـیر،۱۳۶۲،ص۴۷۱
 
۲-  فضل،۱۳۷۵،صص۸۱،۸۰
 
۳-  اقبال،۱۳۴۱،صص۵۰۲،۵۰۱
 
۴-  اقبال،۱۳۴۱،ص۱۷۴
 
۱-  جوینی،۱۳۶۷،صص۲۲۷-۲۷۶
 
۲-  فضل،۱۳۷۵،صص۸۴-۸۲
 
۱-  آیتی ،محمد حسین ،۱۳۷۱،ص۹۳
 
۲-  اقبال،۱۳۴۱،ص۴۸۶
 
۱- آیتی ،محمدحسین ،۱۳۷۱،ص۱۰۰
 
۲-  آیتی .محمدحسین ،۱۳۷۱،ص۱۱۱
 
۱-  هدایت ۱۳۳۹،ص۶۰۸
 
۲- فضل ،۱۳۷۵،ص۸۹
 
۱- خزائی ،۱۳۷۲،صص۵۷-۵۴
 
 

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 29 Jul 2018 16:48:00 +0000